Dagelijks leven

Hondenkarren werden al afgebeeld op antiek Grieks aardewerk. Vanaf 1672 zijn Nederlandse gegevens bekend over honden die een bepaalde soort wagentjes voorttrokken. Honden werden eeuwenlang als lastdier in groten getale voor-, onder- of achter een wagen ingespannen. In 1910 kwamen er met de Trekhondenwet regels en voorschriften voor het gebruik van een hondenkar. Vele beroepsgroepen hebben gebruikgemaakt van de trekkracht van de hond, bijvoorbeeld: de bakker, de groenteboer, de melkboer, de petroleumventer ofwel olieman, imkers, kruideniers, klompenverkopers, kleine boeren, eierenhandelaren, fourniturenverkopers, marskramers, rondtrekkende fotografen, slagers, visboeren, voddenverkopers, verhuizers en diverse ambachtslieden. Overal kwam het gebruik van het paard van de armen voor.

Vroeger was het niet ongebruikelijk om de was in de rivier te doen. Veel huizen hadden nog geen stromend water en door in de rivier te wassen, hoefde men niet met water te sjouwen. Echt hygiënisch was dit niet, want de rivier werd vaak ook als toilet gebruikt.

Maandag wasdag
Nadat huizen stromend water kregen, deden huisvrouwen de was thuis. Op zondagavond zetten ze de was in de week en maandag was het wasdag. De hele maandag waren de vrouwen aan het boenen, schrobben en spoelen. Eerst werd de vuile was in een ketel gekookt, vervolgens werden hardnekkige vlekken op het wasbord eruit geboend en tenslotte moest de was nog geslingerd worden. De vuile was werd schoon, maar de huisvrouwen hadden er schoon genoeg van. Niet alleen ging kleding minder lang mee door het intensieve wassen; ook begon de kleding na één wasbeurt vaak al ontzettend te prikken. In veel huishoudens werden namelijk zand, (groene) zeep en soda als wasmiddel gebruikt, iets wat we ons tegenwoordig bijna niet meer kunnen voorstellen.

Introductie wasmiddel
Voor veel huisvrouwen was het een verademing toen rond 1907 het eerste wasmiddel werd geïntroduceerd. Dit nieuwe middel maakte een einde aan het eindeloze wrijven, slingeren en boenen van de was.

Vroeger was het gebruikelijk dat meisjes naar de zogenaamde huishoudschool. Daar leerde ze onder andere koken, voedingsleer, naaien, vouwen en wassen.

De Maatschappij tot Nut van ‘t algemeen vond de huishoudschool van belang, meisjes uit de burgerstand moesten een beroep leren waarmee zij in hun eigen levensonderhoud konden voorzien. Drie redenen waren bepalend voor het ontstaan van dit type onderwijs: de slechte gezondheidstoestand van wat toen de ‘volksklasse’ werd genoemd, het verlangen naar opwaardering van de huisvrouw en de behoefte aan geschoolde arbeid voor vrouwen.

De vrouwen moesten leren om eenvoudig, maar voedzaam en gezond te koken, het huis en de inboedel zorgvuldig schoon te houden, lijfgoed en lichaam regelmatig te wassen en kleding op tijd te verstellen. Op deze manier zouden de mannen uit de kroeg en de kinderen van straat worden gehouden, zodat de arbeidersklasse beschaafder en gedisciplineerder werd (Van Essen, 1990).

In 1891 werd de eerste huishoudschool opgericht. Tijdens de oprichting leefde was men ervan overtuigd dat de samenleving met al zijn verscheidenheid belang had bij goed opgeleide huisvrouwen. Hier zaten twee beweegredenen achter: door nieuwe ontwikkelingen voldeed het overdragen van de huishoudelijke vaardigheden van moeder op dochter niet meer. De moeders hadden eigenlijk dus nog een ‘ouderwetse’ vorm van huishouden. Verder kwalificeerden steeds meer mensen de bezigheden van de huisvrouw als een echt beroep (Van Essen, 1990).

Het schoonmaken van zilveruitjes, het zogenaamde juin pellen voor de inmakerijen in Ammerzoden, was voor de Tweede Wereldoorlog in vele dorpen van de Bommelerwaard een seizoenarbeid die een welkome verhoging betekende van de inkomsten voor menig arbeidersgezin. De gezinsinkomsten waren minimaal en de steenfabriekarbeiders waren vaak in de wintermaanden werkeloos, omdat er geen stenen gemaakt konden worden. In de grote gezinnen konden de kinderen bij het juin pellen meehelpen.

De Sara Catharina is een windmolen in Kerkdriel. Het is een ronde stenen stellingmolen die als korenmolen is ingericht. De molen staat aan de Kievitsham en is in 1846 gebouwd.

Vroeger werd met deze molen ook olie geslagen. De oliekelder is nog aanwezig. In de Tweede Wereldoorlog hadden de Duitsers een uitkijkpost op de molen. In 1944 hebben de geallieerden de molen bij het oversteken van de Maas met enige voltreffers zwaar beschadigd. In 1947 is deze schade hersteld, wat wel uniek genoemd mag worden. In deze periode zijn namelijk vele molens, die door het oorlogsgeweld beschadigd waren en hun economisch nut verloren hadden, gesloopt. In 1962 en in 1978 is de molen gerestaureerd en was sinds dat laatste jaar regelmatig in werking voor bakkers in Gelderland en Noord Brabant.

De laatste restauratie was het gevolg van behoorlijke schade: in juni 1977 brak de buitenroede. Het afgebroken eind beschadigde het dak van de molenaarswoning. Tot dan was het wiekenkruis uitgerust met het systeem Van Bussel met regelkleppen.Voordat er nieuwe roeden werden gestoken, kreeg de molen een andere bovenas: de voor deze molen wat lichte bovenas werd omgeruild voor een exemplaar uit de korenmolen „Aurora" te Dichteren. De daar aanwezige (tweedehands) as was voor die kleinere molen juist te zwaar.

Na deze herstelbeurt was de molen weer geregeld in bedrijf als productiemolen. Langzamerhand werd echter overgegaan op mechanisch malen en werd de windkracht minder en minder benut. Naast de molen is een mechanische maalderij ingericht, hier worden goederen vermalen die van pas komen bij het telen van champignons (in Kerkdriel en omgeving is veel champignonteelt), hiertoe worden de maalderijmachines in de molen gebruikt hetgeen een bedrijvig geheel oplevert.

Sinds 2003 deed eigenaar Van Korlaar pogingen om de molen te restaureren, maar vanwege moeilijkheden rond de subsidieregeling lukte dit vooralsnog niet. In 2004 draaide de molen voorlopig voor het laatst; gemalen werd er niet meer sinds 1998. Zo stond de molen jarenlang stil, inmiddels ontdaan van de fokken.

Uiteindelijk lukten de restauratiepogingen wel: in april 2011 werden beide roeden gestreken als begin van fors herstel. Zo bleek de kap vrijwel geheel vernieuwd te moeten worden. Op 25 juni 2012 werd de nieuwe kap geplaatst en direct daarna de roeden gestoken. Het systeem Van Bussel met remkleppen keerde terug. Niet lang daarna was de Sara Catharina weer maalvaardig. Inmiddels wordt er ook weer geregeld gemalen.

Bron: De Nederlandse Molendatabase